Z ostatniej chwili
- 21 listopada 2024
Bariera ochronna organizmu przed zagrożeniami zewnętrznymi i wewnętrznymi nazywana jest układem odpornościowym. Układ pokarmowy jest najbardziej narażony na wnikanie drobnoustrojów do organizmu. Na odporność wpływa wiele czynników, m.in. genetyka, wiek, ogólny stan zdrowia, sprawność fizyczna, stres i ogólna kondycja organizmu. Ważna jest również zdrowa dieta, która zawiera następujące składniki: kwasy tłuszczowe oraz witaminy, minerały i antyoksydanty.
Na stan układu odpornościowego może wpływać wiele czynników, które nie są związane z ogólną kondycją organizmu. Są one znane jako immunomodulatory. Termin ten odnosi się do:
Immunomodulatory mogą mieć właściwości stymulujące lub obniżające odporność. O ich wpływie na odpowiedź układu odpornościowego decydują następujące czynniki:
Zdrowa dieta może wpływać na pracę układu odpornościowego. Na funkcjonowanie błony śluzowej jelit i aktywność komórek obronnych organizmu mają wpływ składniki odżywcze. Dieta wzmacniająca odporność powinna zawierać następujące składniki: witaminy, minerały, kwasy tłuszczowe i antyoksydanty.
Obecność łańcuchów wielonienasyconych kwasów tłuszczowych jest kluczowym czynnikiem wpływającym na właściwości immunomodulacyjne kwasów tłuszczowych. Rolę tę pełnią głównie kwasy omega-3 (a-linolenowy) i omega-6 (linolowy, g-linolenowy). Odgrywają one rolę w odpowiedzi organizmu, gdy dochodzi do stanu zapalnego. Obniżają również aktywność NK, neutrofilów i monocytów oraz limfocytów. Dzięki temu zmniejszają stan zapalny. NNKT można pozyskać z:
Witamina A bierze udział w prawidłowym podziale i wzroście komórek. Niedobór witaminy A może niekorzystnie wpływać na funkcjonowanie całego ustroju i upośledzać zdolność makrofagów do fagocytozy drobnoustrojów. Zwiększa to ryzyko zachorowania na choroby zakaźne. Witamina A pomaga wzmocnić skórę organizmu, bariery ochronne oraz ściany układu pokarmowego, oddechowego i moczowego. Witamina A jest przeciwutleniaczem, który pomaga eliminować z organizmu wolne rodniki. Witamina A występuje w żywności głównie jako prowitamina b, karoten i retinol. Witamina A może być uzyskana z następujących źródeł:
Wysoki potencjał antyoksydacyjny witaminy E jest odpowiedzialny za jej działanie wzmacniające układ odpornościowy. Witamina E hamuje i zapobiega utlenianiu w organizmie oraz redukuje wolne rodniki. Pomaga to zmniejszyć stan zapalny. Witaminę E można znaleźć w następujących źródłach:
Witamina D wpływa na zmianę odpowiedzi immunologicznej z cytokin Th1 na Th2, czyli witamina D zmniejsza stan zapalny oraz witamina D jest niezbędna dla zdrowia serca. Osłabia również właściwości komórek dendrytycznych w zakresie prezentacji antygenów, co może prowadzić do reakcji alergicznych w organizmie. Witamina D stymuluje różnicowanie monocytów, blokuje proliferację i wydzielanie przeciwciał przez limfocyty T. Witamina D znajduje się w 20% w diecie, a pozostała część jest syntetyzowana przez promieniowanie UVB. Witaminę D można pozyskać z następujących źródeł:
Na funkcjonowanie układu odpornościowego ma wpływ selen, ale wszystko zależy od tego, w jakiej ilości i w jakiej formie jest przyjmowany. Selen może mieć działanie immunomodulujące.
Niedostateczna ilość selenu może prowadzić do słabej odpowiedzi immunologicznej na infekcje wirusowe i bakteryjne, zmniejszonej aktywności komórek układu odpornościowego, limfocytów T i komórek NK, zaburzonej syntezy i zwiększonego gromadzenia się płytek krwi oraz zmniejszonej odporności na infekcje wirusowe i bakteryjne. Selen znany jest ze swoich właściwości przeciwzapalnych. Zbyt duża ilość selenu może mieć również negatywny wpływ na układ odpornościowy. Oto niektóre źródła selenu:
Zmiany stężenia cynku mogą prowadzić do upośledzenia wrodzonego układu odpornościowego. Niski poziom cynku może upośledzać aktywność komórek odpornościowych. Cynk wpływa na metabolizm aminokwasów, co jest kluczowe dla prawidłowego funkcjonowania leukocytów. Podobnie jak witamina A, cynk wpływa również na szczelność i przenikanie wirusów i bakterii przez różne układy w organizmie. Cynk ma również właściwości antyoksydacyjne i obniża poziom wolnych rodników. Oto niektóre ze źródeł cynku:
Żelazo jest jednym z wielu budulców enzymów, które są odpowiedzialne za prawidłowe funkcjonowanie i utrzymanie układu odpornościowego. Żelazo jest ważne dla produkcji i funkcjonowania cytokin. Niedobór tego minerału może prowadzić do zwiększenia ryzyka infekcji i zakażeń bakteryjnych. Obniża on również siłę bakteriobójczą organizmu. Anemia i dysfunkcja białych krwinek (leukocytów) może być skutkiem zbyt niskiego poziomu żelaza. Poszczególne komórki układu odpornościowego są również mniej efektywne, co obniża ich zdolności przeciwzapalne, przeciwwirusowe i bakteriobójcze. Nadmiar żelaza może powodować stany zapalne i prowadzić do raka. Oto niektóre ze źródeł żelaza:
Flawonoidy to związki chemiczne należące do grupy polifenoli, które są silnymi przeciwutleniaczami. Flawonoidy można znaleźć w roślinach, nawet tych, które nie są przeznaczone do spożycia przez ludzi. Występują one w wielu formach chemicznych. Swoje działanie na organizm wywierają poprzez obecność podstawników chemicznych. Najbardziej rozpowszechnioną formą są glikozydy. Flawonoidy wykazują działanie antyoksydacyjne, przeciwnowotworowe, detoksykacyjne, przeciwmiażdżycowe i przeciwzapalne. Poniżej przedstawiamy główne źródła flawonoidów o pozytywnym wpływie na układ odpornościowy:
Spożywanie bakterii probiotycznych z rodzaju Lactobacillus lub Bifidobacterium może wpływać na skuteczność układu odpornościowego. Niektóre bakterie mogą wytwarzać substancje, które zmieniają pH jelit, co może zapobiegać wzrostowi i rozprzestrzenianiu się bakterii chorobotwórczych. Probiotyki mogą wpływać na komórki NK poprzez zwiększenie ich aktywności i modulowanie działania cytokin. Mają również pozytywny wpływ na zachowania żywieniowe makrofagów, granulocytów i makrofagów. Bakterie probiotyczne można znaleźć m.in. w:
